หมอนรองกระดูกเสื่อมคืออะไร? รู้จักสาเหตุ อาการ และวิธีการรักษา

หมอนรองกระดูกเสื่อม คือ ภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังเสื่อมสภาพ ทำให้เกิดอาการปวดหลัง ร้าวลงแขนขา ปวดตามเส้นประสาท จนกระทบต่อการเคลื่อนไหวได้

โรคหมอนรองกระดูกเสื่อมถือเป็นหนึ่งในปัญหาสุขภาพกระดูกและข้อที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะในผู้สูงอายุหรือผู้ที่ใช้ร่างกายหนักเป็นเวลานาน อาการปวดหลัง ปวดเอว หรือปวดร้าวไปตามแขนขา อาจเป็นสัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม เพราะอาจสัมพันธ์กับภาวะหมอนรองกระดูกเสื่อมได้ การรู้เท่าทันโรคนี้ตั้งแต่สาเหตุ อาการ ไปจนถึงแนวทางการรักษา จะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถดูแลตัวเองและป้องกันความรุนแรงของโรคได้ดียิ่งขึ้น ในบทความนี้จะพาไปรู้จักหมอนรองกระดูกเสื่อมให้มากยิ่งขึ้น ตั้งแต่สาเหตุ อาการ ระดับความรุนแรง ไปจนถึงวิธีการรักษาที่เหมาะสม

โรคหมอนรองกระดูกเสื่อมคืออะไร?

โรคหมอนรองกระดูกเสื่อม (Degenerative Disc Disease) คือภาวะที่หมอนรองกระดูกสันหลัง ซึ่งทำหน้าที่เป็นตัวกันกระแทกและช่วยให้กระดูกสันหลังเคลื่อนไหวได้อย่างยืดหยุ่น เริ่มเสื่อมสภาพไปตามอายุหรือจากการใช้งานหนัก หมอนรองกระดูกที่เสื่อมจะสูญเสียความยืดหยุ่น ความชุ่มชื้น และความสามารถในการรองรับแรงกด ทำให้เกิดอาการปวดหลัง ปวดร้าวไปตามแนวเส้นประสาท หรือปวดร้าวไปตามแขนและขาได้ ซึ่งอาจส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและการดำเนินชีวิตประจำวันตามมา

อาการหมอนรองกระดูกเสื่อมมีอะไรบ้าง?

ผู้ที่มีภาวะหมอนรองกระดูกเสื่อม มักจะแสดงอาการแตกต่างกันไปตามตำแหน่งและระดับความรุนแรงของโรค หากไม่รีบรักษาอาจส่งผลกระทบต่อระบบประสาทและการเคลื่อนไหวได้ โดยอาการหมอนรองกระดูกเสื่อมที่พบบ่อย ได้แก่

• อาการปวดหลัง สะโพก และปวดร้าวลงขาข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง โดยเฉพาะเวลายกของ ไอ หรือจาม
• อาการชาบริเวณปลายเท้า โดยเฉพาะง่ามระหว่างนิ้วหัวแม่เท้าและนิ้วที่สอง
• อาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง โดยเฉพาะกล้ามเนื้อสะโพก กล้ามเนื้อข้อเท้า และปลายนิ้วหัวแม่เท้า
• อาการระบบขับถ่ายผิดปกติ ในรายที่มีอาการรุนแรง ผู้ป่วยอาจควบคุมการขับถ่ายไม่ได้ ทั้งการปัสสาวะและอุจจาระ ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดรักษาอย่างเร่งด่วน
  
  

หมอนรองกระดูกเสื่อม เกิดจากสาเหตุอะไร?

หมอนรองกระดูกเสื่อมมีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย การรู้สาเหตุที่แท้จริงจะช่วยให้สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมและลดความเสี่ยงของโรคได้ โดยสาเหตุสำคัญที่เป็นตัวเร่งให้เกิดการเสื่อมสภาพของหมอนรองกระดูกเร็วขึ้น มีดังนี้ 

• อายุที่เพิ่มมากขึ้น ทำให้หมอนรองกระดูกสูญเสียความยืดหยุ่นและความชุ่มชื้น
• พฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เช่น นั่งท่าเดิมนาน ๆ แบกของหนัก หรือการเคลื่อนไหวที่ผิดท่า
• น้ำหนักตัวเกินเกณฑ์มาตรฐาน ส่งผลให้กระดูกสันหลังรับแรงกดมากเกินไป
• สูบบุหรี่เป็นประจำ ซึ่งจะลดการไหลเวียนเลือดและเร่งการเสื่อมของหมอนรองกระดูก
• ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป ส่งผลเสียต่อสุขภาพของกระดูกและหมอนรองกระดูก
• ได้รับอุบัติเหตุหรือแรงกระแทกบริเวณกระดูกสันหลัง ทำให้หมอนรองกระดูกเสียหายเร็วกว่าปกติ
  
  

ระดับความรุนแรงของโรคหมอนรองกระดูกเสื่อม

โรคหมอนรองกระดูกเสื่อมแบ่งความรุนแรงออกได้หลายระดับ อาการในแต่ละช่วงจะแตกต่างกันไปตามการเสื่อมและการกดทับเส้นประสาท หากตรวจพบตั้งแต่ระยะเริ่มต้นและเข้ารับการรักษาอย่างเหมาะสม จะช่วยชะลอไม่ให้อาการลุกลามไปสู่ระยะรุนแรงได้ โดยระดับความรุนแรงของโรคแบ่งออกได้ดังนี้

• ระยะที่ 1 ระยะเริ่มต้น : ผู้ป่วยอาจมีอาการปวดหลังหรือเอว เป็น ๆ หาย ๆ ไม่รุนแรง มักเกิดหลังทำกิจกรรมหนัก แต่ยังไม่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันมากนัก
• ระยะที่ 2 ระยะปานกลาง : ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการปวดหลังรุนแรงขึ้น อาจมีอาการปวดร้าวลงแขนหรือขา เกิดจากหมอนรองกระดูกเสื่อมและปลิ้นกดทับเส้นประสาทในบางส่วน
• ระยะที่ 3 ระยะรุนแรง : เป็นระยะที่หมอนรองกระดูกเสื่อมและเคลื่อนไปกดทับเส้นประสาทอย่างรุนแรง ทำให้เกิดอาการชาหรืออ่อนแรงของกล้ามเนื้อชัดเจน รวมถึงปัญหาเกี่ยวกับการขับถ่าย 
  
  

แนวทางการรักษาโรคหมอนรองกระดูกเสื่อม

โรคหมอนรองกระดูกเสื่อม วิธีรักษามักขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการและสภาพร่างกายของผู้ป่วย หากอยู่ในระยะเริ่มต้นหรือยังไม่มีการกดทับเส้นประสาท แพทย์มักเน้นการรักษาแบบประคับประคอง เช่น การให้ยาบรรเทาอาการปวด ลดการอักเสบ หรือยาคลายกล้ามเนื้อ รวมถึงการทำกายภาพบำบัด การฝึกยืดกล้ามเนื้อ ดึงหลัง หรือใช้อุปกรณ์พยุงหลังควบคู่กับการปรับพฤติกรรมการนั่ง ยืน และยกของให้ถูกวิธี สำหรับผู้ป่วยบางราย อาจมีการฉีดยาลดอาการอักเสบบริเวณโพรงเส้นประสาทร่วมด้วย

ในกรณีที่ผู้ป่วยอาการรุนแรงขึ้นหรือมีการกดทับเส้นประสาทอย่างชัดเจน การรักษาด้วยวิธีผ่าตัดมักเป็นทางเลือกที่มีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อนำส่วนที่กดทับออก การผ่าตัดเชื่อมข้อต่อกระดูกสันหลังเพื่อลดอาการปวดจากการเคลื่อนไหว หรือการผ่าตัดเปลี่ยนหมอนรองกระดูกเทียม ซึ่งช่วยจัดแนวกระดูกให้กลับมาใกล้เคียงสภาพปกติ ทั้งนี้ การรักษาที่เหมาะสมควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์ เพื่อให้ผู้ป่วยฟื้นตัวและกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างมีคุณภาพมากที่สุด

หมอนรองกระดูกเสื่อม หากอาการรุนแรงอาจเป็นอันตรายได้

หมอนรองกระดูกเสื่อมอาจเริ่มจากอาการปวดเล็กน้อย แต่หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่รักษา อาการอาจลุกลามจนกดทับเส้นประสาทและส่งผลต่อการเคลื่อนไหวหรือระบบขับถ่ายได้ การใส่ใจสุขภาพกระดูกสันหลังตั้งแต่เนิ่น ๆ โดยปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิต ออกกำลังกายอย่างเหมาะสม และพบแพทย์เมื่อมีอาการผิดปกติ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุและเข้ารับการรักษาที่ถูกต้อง จะช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมีคุณภาพ