เนื้องอกมดลูก ภัยเงียบจากก้อนเนื้อเล็ก ๆ ที่ส่งผลร้ายกว่าที่คิด

ภัยเงียบที่คุกคามสุขภาพของผู้หญิงหลายคน ก้อนเนื้อเล็ก ๆ ที่อาจซ่อนตัวอยู่ในมดลูกโดยไม่แสดงอาการใด ๆ หรืออาจก่อให้เกิดความทรมานอย่างแสนสาหัส ที่เรียกว่า เนื้องอกมดลูก ซึ่งเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตประจำวัน การมีบุตร หรือแม้กระทั่งความมั่นใจในตนเอง ดังนั้น ความเข้าใจถึงสาเหตุ อาการเนื้องอกมดลูก และแนวทางการป้องกันจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อให้ผู้หญิงทุกคนสามารถดูแลสุขภาพของตนเองได้อย่างเหมาะสมและมีชีวิตที่แข็งแรง

เนื้องอกมดลูก คืออะไร?

เนื้องอกมดลูก หรือที่รู้จักกันในชื่อ "ไฟบรอยด์" (Fibroids) หรือ "ไมโอมา" (Myomas) เป็นเนื้องอกที่ไม่ร้ายแรงที่เกิดขึ้นในกล้ามเนื้อมดลูก พบได้บ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ และมักไม่ก่อให้เกิดอาการใด ๆ แต่ในบางรายอาจทำให้เกิดอาการผิดปกติได้ ซึ่งเนื้องอกในมดลูกเกิดจากเซลล์กล้ามเนื้อเรียบของมดลูกที่เจริญเติบโตผิดปกติ มีขนาดแตกต่างกันไป ตั้งแต่เล็กมากจนถึงขนาดใหญ่เท่าลูกแตงโม ทั้งนี้ เนื้องอกที่มดลูกสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในผนังมดลูก ด้านนอกของมดลูก หรือในโพรงมดลูก

เนื้องอกมดลูก มีกี่ชนิด? แต่ละชนิดเป็นอย่างไร?

เนื้องอกมดลูก แม้จะเป็นเนื้องอกที่ไม่ร้ายแรง แต่ก็สร้างความกังวลใจให้กับผู้หญิงหลายคน ด้วยขนาดและตำแหน่งที่แตกต่างกัน เนื้องอกเหล่านี้จึงส่งผลต่อร่างกายและอาการที่แสดงออกมาได้หลากหลาย เพื่อช่วยให้เข้าใจถึงผลกระทบและแนวทางการรักษาที่เหมาะสมยิ่งขึ้น โดยสามารถแบ่งเนื้องอกมดลูกออกเป็น 3 ชนิดหลัก ๆ ดังนี้

1. เนื้องอกบริเวณผิวนอกผนังมดลูก (Subserosal Fibroid) เนื้องอกมดลูกชนิดนี้จะเติบโตออกมาทางผิวด้านนอกของมดลูก ทำให้เกิดเป็นก้อนเนื้อที่ยื่นออกมาจากตัวมดลูก หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่ อาจกดทับอวัยวะข้างเคียง ทำให้เกิดอาการปวดหลัง ปัสสาวะบ่อย หรือท้องผูก ในบางกรณี หากเกิดการบิดขั้วของเนื้องอก จะทำให้เกิดอาการปวดท้องอย่างรุนแรง
   
   
2. เนื้องอกในเนื้อมดลูกหรือในผนังมดลูก (Intramural Fibroid) เป็นชนิดที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดขึ้นภายในผนังกล้ามเนื้อมดลูก เนื้องอกในมดลูก อาการ คือ เมื่อเนื้องอกมีขนาดใหญ่ขึ้น จะทำให้มดลูกมีขนาดโตขึ้น และอาจทำให้เกิดอาการปวดท้องน้อย หรือประจำเดือนมามาก ส่งผลให้ปวดประจำเดือน ประจำเดือนมามาก มีบุตรยาก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่งของเนื้องอก
   
3. เนื้องอกในโพรงมดลูก (Submucosal Fibroid) คือ ก้อนเนื้อในมดลูกเจริญเติบโตเข้าไปในโพรงมดลูก เป็นชนิดที่ส่งผลต่อประจำเดือนมากที่สุด ทำให้ประจำเดือนมามากและนานกว่าปกติ อีกทั้งยังมีผลต่อการมีบุตรยากมากกว่าชนิดอื่น

เนื้องอกมดลูกมีอาการอย่างไรบ้าง?

เนื้องอกมดลูกเป็นเนื้องอกที่ไม่ร้ายแรงที่เกิดขึ้นในกล้ามเนื้อมดลูก แล้วเนื้องอกมดลูกอาการเป็นอย่างไร ผู้หญิงหลายคนที่มีเนื้องอกที่มดลูกอาจไม่มีอาการใด ๆ แต่ในบางรายอาจมีอาการที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับขนาด ตำแหน่ง และจำนวนของเนื้องอก อาการเนื้องอกมดลูกที่พบบ่อยมีดังนี้

1. อาการเนื้องอกในมดลูกเกี่ยวกับประจำเดือน

• ประจำเดือนมามาก (Menorrhagia) เป็นอาการที่พบบ่อยที่สุด โดยมีเลือดประจำเดือนออกมามากกว่าปกติ อาจต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อย ๆ หรือมีลิ่มเลือดออกมาด้วย อาจทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง (Anemia) ซึ่งมีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย และหน้ามืด
• ประจำเดือนมานาน (Prolonged menstruation) ประจำเดือนมานานกว่า 7 วัน
• ปวดประจำเดือน (Dysmenorrhea) ปวดท้องน้อยหรือปวดหลังในช่วงมีประจำเดือน อาจปวดรุนแรงจนรบกวนชีวิตประจำวัน
  
  

2. อาการปวดของเนื้องอกมดลูก

• ปวดท้องน้อยหรือปวดหลัง โดยปวดแบบหน่วง ๆ หรือปวดเฉียบพลัน อาจปวดตลอดเวลาหรือเป็น ๆ หาย ๆ หากเนื้องอกมีขนาดใหญ่อาจกดทับอวัยวะข้างเคียง ทำให้เกิดอาการปวดได้
• ปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ (Dyspareunia) เนื้องอกมดลูกที่อยู่ใกล้ช่องคลอดอาจทำให้เกิดอาการเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์
  
  

3. อาการของเนื้องอกมดลูกเกี่ยวกับระบบทางเดินปัสสาวะและลำไส้

• ปัสสาวะบ่อย (Urinary frequency) เนื้องอกที่กดทับกระเพาะปัสสาวะ ทำให้รู้สึกปวดปัสสาวะบ่อย ๆ
• ปัสสาวะลำบาก (Urinary urgency) รู้สึกปวดปัสสาวะแบบกลั้นไม่ได้
• ท้องผูก (Constipation) เนื้องอกที่กดทับลำไส้ใหญ่ ทำให้ถ่ายอุจจาระลำบาก
  
  

4. เนื้องอกมดลูกอาการอื่น ๆ

• เนื้องอกขนาดใหญ่อาจคลำเจอก้อนเนื้อในช่องท้องได้
• มีบุตรยาก (Infertility) เนื้องอกที่อยู่ในโพรงมดลูกอาจขัดขวางการฝังตัวของตัวอ่อน ทำให้มีบุตรยาก
• แท้งบุตร (Miscarriage) เนื้องอกอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการแท้งบุตร

เนื้องอกมดลูกเกิดจากสาเหตุอะไร?

แม้ว่า ในปัจจุบัน สาเหตุที่แท้จริงของการเกิดเนื้องอกมดลูกจะยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่การศึกษาทางการแพทย์บ่งชี้ว่า มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับปัจจัยทางพันธุกรรมและฮอร์โมนเพศหญิง โดยเฉพาะฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นการเจริญเติบโตของเนื้องอก 

นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยอื่น ๆ ที่อาจมีส่วนเกี่ยวข้อง เช่น ประวัติครอบครัวของผู้ป่วย หากมีญาติสายตรงเป็นเนื้องอกมดลูก ความเสี่ยงในการเกิดก็จะเพิ่มขึ้น รวมถึงปัจจัยด้านเชื้อชาติ โดยพบว่า ผู้หญิงผิวดำมีความเสี่ยงสูงกว่าเชื้อชาติอื่น ๆ นอกจากนี้ ปัจจัยด้านไลฟ์สไตล์ เช่น ความอ้วน และการรับประทานอาหารที่มีเนื้อแดงในปริมาณมาก ก็อาจมีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดเนื้องอกมดลูกได้เช่นกัน 

เนื้องอกมดลูกมีวิธีการป้องกันอย่างไรบ้าง?

แม้จะยังไม่ทราบว่า เนื้องอกมดลูกเกิดจากอะไร แต่มีแนวทางปฏิบัติบางอย่างที่อาจช่วยลดความเสี่ยงหรือชะลอการเติบโตของเนื้องอกได้ ดังนี้

• ควบคุมน้ำหนัก เพราะภาวะอ้วนหรือน้ำหนักเกินเป็นปัจจัยเสี่ยงอย่างหนึ่งของการเกิดเนื้องอกมดลูก 
• ควรออกกำลังกายแบบแอโรบิกอย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน 5 วันต่อสัปดาห์ เพราะการออกกำลังกายช่วยควบคุมระดับฮอร์โมนและลดความเสี่ยงของภาวะอ้วน ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงของเนื้องอกมดลูก 
• เน้นการรับประทานผัก ผลไม้ และธัญพืชไม่ขัดสี ซึ่งมีสารต้านอนุมูลอิสระและไฟเบอร์สูง
• ลดการบริโภคเนื้อแดงและอาหารแปรรูป ซึ่งอาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดก้อนเนื้อในมดลูก
• อาหารบางชนิดที่มีผลการวิจัยว่ามีส่วนช่วยในการลดความเสี่ยงในการเกิดเนื้องอกมดลูก เช่น ผักตระกูลกระหล่ำเช่น บรอกโคลี ผักคะน้า และผักกาดขาว
• การตรวจสุขภาพภายในเป็นประจำช่วยให้ตรวจพบเนื้องอกมดลูกได้ตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม
• หากมีอาการผิดปกติ เช่น ประจำเดือนมามาก ปวดท้องน้อย หรือปัสสาวะบ่อย ควรปรึกษาแพทย์ทันที

เนื้องอกมดลูก ภัยเงียบที่ผู้หญิงควรรู้

เนื้องอกมดลูกเป็นเนื้องอกที่ไม่ร้ายแรงที่เกิดจากกล้ามเนื้อมดลูกเจริญเติบโตผิดปกติ สาเหตุที่แท้จริงยังไม่ทราบว่าเนื้องอกมดลูกเกิดจากอะไร แต่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมนเพศหญิงและพันธุกรรม อาการเนื้องอกในมดลูกมีหลากหลาย เช่น ประจำเดือนมามาก ปวดท้องน้อย ปัสสาวะบ่อย หรือไม่มีอาการเลย โดยเนื้องอกมดลูกสามารถแบ่งตามตำแหน่งที่เกิดได้เป็น 3 ชนิดหลัก ๆ คือ บริเวณผิวนอกผนังมดลูก ในผนังมดลูก และในโพรงมดลูก สามารถป้องกันได้โดยควบคุมน้ำหนัก ออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และตรวจสุขภาพเป็นประจำ