ริดสีดวงทวาร คืออะไร? รู้สาเหตุ อาการ และวิธีการดูแลให้ถูกต้อง

อาการริดสีดวงทวารเป็นปัญหาทางสุขภาพที่หลายคนมักเผชิญ โดยมักจะมีอาการเจ็บปวดหรือมีเลือดออกเมื่อถ่ายอุจจาระ หากไม่รักษาหรือป้องกันอย่างถูกวิธี อาจทำให้อาการรุนแรงขึ้น การทำความเข้าใจสาเหตุและอาการของริดสีดวงทวารเป็นสิ่งสำคัญเพื่อการรักษาที่เหมาะสม ทั้งนี้จะพูดถึงวิธีการรักษาและแนวทางการป้องกันริดสีดวงทวารหนักอย่างถูกต้อง พร้อมทั้งคำแนะนำที่ช่วยลดความเสี่ยงจากภาวะนี้ได้

ริดสีดวงทวาร เป็นอย่างไร เรียนรู้ลักษณะและอาการที่สำคัญ

ริดสีดวงทวาร (Hemorrhoids) คือภาวะที่หลอดเลือดบริเวณทวารหนักเกิดการขยายตัวและบวม ซึ่งอาจเกิดจากการดันหรือแรงกดที่ทวารหนักบ่อย ๆ เช่น การเบ่งถ่ายอุจจาระอย่างแรง โดยอาการริดสีดวงทวารจะรวมถึงการรู้สึกเจ็บปวดในบริเวณทวารหนัก อาจมีเลือดออกในระหว่างการถ่ายอุจจาระ หรือรู้สึกคันและระคายเคืองที่บริเวณนั้น นอกจากนี้ยังสามารถเกิดการบวมที่ทวารหนัก ซึ่งทำให้เกิดความรู้สึกไม่สบายตัวอย่างมาก

ริดสีดวงทวารเกิดจากอะไร สาเหตุหลักและปัจจัยเสี่ยงที่ต้องระวัง

 ริดสีดวงทวารเกิดจากหลายปัจจัยที่สามารถกระตุ้นให้เกิดภาวะนี้ขึ้นได้ โดยเฉพาะพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับการใช้ชีวิตประจำวันและสุขภาพ การทำความเข้าใจถึงสาเหตุหลักและปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้สามารถช่วยให้เราป้องกันหรือบรรเทาอาการได้เร็วขึ้น นี่คือบางปัจจัยที่ควรระวัง

• การเบ่งถ่ายอุจจาระ การเบ่งหรือใช้แรงในการถ่ายอุจจาระอย่างต่อเนื่องสามารถเพิ่มความดันที่ทวารหนักและทำให้เกิดริดสีดวงทวารได้
• การนั่งนานๆ การนั่งหรือยืนนานๆ โดยเฉพาะในท่าเดิมเป็นเวลานาน อาจทำให้เกิดการไหลเวียนของเลือดไม่ดีในบริเวณทวารหนัก
• อาหารที่ขาดไฟเบอร์ การรับประทานอาหารที่ขาดไฟเบอร์ทำให้การขับถ่ายไม่สะดวก ซึ่งอาจทำให้ต้องเบ่งถ่ายและเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดริดสีดวงทวาร
• การตั้งครรภ์ ผู้หญิงที่ตั้งครรภ์มักมีความเสี่ยงสูงในการเกิดริดสีดวงทวารเนื่องจากการเพิ่มขึ้นของน้ำหนักและแรงกดจากมดลูก
• น้ำหนักตัวเกินหรืออ้วน น้ำหนักตัวที่มากเกินไปทำให้ทวารหนักได้รับแรงกดมากกว่าปกติ ส่งผลให้เกิดริดสีดวงทวารได้
• โรคเรื้อรังที่เกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร ผู้ที่มีโรคเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร เช่น ท้องผูกเรื้อรัง มักมีความเสี่ยงสูงในการเกิดริดสีดวงทวาร

ริดสีดวงทวาร ประเภทต่างๆ ที่ควรรู้ เพื่อการรักษาที่เหมาะสม

ริดสีดวงทวารเป็นภาวะที่เกิดจากการบวมของหลอดเลือดในบริเวณทวารหนัก ซึ่งสามารถแบ่งเป็น 2 ชนิด หลัก ๆ คือ ริดสีดวงภายในและภายนอก การเข้าใจประเภทต่าง ๆ ของริดสีดวงทวารจะช่วยให้สามารถเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ยังช่วยให้ผู้ป่วยสามารถระมัดระวังและป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากอาการนี้ได้อย่างดี

• ชนิดที่ 1 : ริดสีดวงทวารภายใน (Internal Hemorrhoids) 

ริดสีดวงทวารภายในเกิดขึ้นภายในทวารหนัก โดยไม่สามารถมองเห็นหรือคลำได้ในระยะแรก มักจะไม่ทำให้เกิดอาการเจ็บปวดจนกว่าจะมีการแทรกซ้อน ริดสีดวงทวารภายในสามารถแบ่งระดับความรุนแรงเป็น 4 ระดับ โดยระดับที่ 1 จะไม่ยื่นออกมาจากทวารหนัก ส่วนระดับที่ 2 ริดสีดวงจะยื่นออกมาเมื่อถ่ายอุจจาระ แต่หดกลับเข้าไปเองได้ ระดับที่ 3 ต้องใช้มือดันกลับ และระดับที่ 4 ไม่สามารถดันกลับเข้าไปได้

• ชนิดที่ 2 : ริดสีดวงทวารภายนอก (External Hemorrhoids)

ลักษณะริดสีดวงทวารภายนอกเกิดขึ้นที่บริเวณรอบทวารหนัก ซึ่งมักจะมองเห็นได้และคลำได้ง่าย เนื่องจากมีเส้นประสาทที่สามารถรับความเจ็บปวดได้ชัดเจน เมื่อมีการอักเสบหรือบวม ผู้ป่วยจะรู้สึกเจ็บปวดอย่างมาก และอาจเกิดเลือดออกระหว่างการถ่ายอุจจาระ หรือจากการกดทับ แม้ไม่มีการแบ่งระดับความรุนแรงเหมือนริดสีดวงภายใน แต่การรักษาควรทำอย่างเหมาะสมเพื่อบรรเทาอาการที่เกิดขึ้น

ริดสีดวงทวาร แนวทางการรักษาและวิธีการดูแลเบื้องต้น 

การรักษาริดสีดวงทวารนั้นมีหลายวิธี ซึ่งขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของอาการ หากมีริดสีดวงอาการไม่รุนแรงสามารถรักษาด้วยวิธีที่ไม่ต้องผ่าตัด แต่หากเป็นริดสีดวงทวารหนักที่มีอาการรุนแรงหรือไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยวิธีอื่น ๆ อาจจำเป็นต้องทำการผ่าตัด เพื่อให้การรักษามีประสิทธิภาพสูงสุด เรามาดูกันว่ามีวิธีใดบ้างในการรักษาริดสีดวงทวาร

การรักษาริดสีดวงทวารภายใน (แบบไม่ผ่าตัด)

1. การรัดยาง การรัดยางเป็นวิธีที่นิยมใช้ในการรักษาริดสีดวงทวารภายใน โดยเฉพาะในระยะที่ 2-3 วิธีนี้จะช่วยให้ริดสีดวงทวารหดกลับไปอยู่ในระดับที่ต่ำลง เหมาะสำหรับผู้ที่ไม่ต้องการผ่าตัด วิธีการคือการรัดยางที่บริเวณริดสีดวง ซึ่งจะทำให้ริดสีดวงเน่าตกไปเอง โดยไม่ต้องเย็บแผลและไม่เสียเลือด
2. การฉีดยา การฉีดยาจะใช้ยาเพื่อให้เส้นเลือดที่ไปหล่อเลี้ยงริดสีดวงแข็งและฝ่อไป ซึ่งเป็นวิธีที่ได้ผลในการรักษาริดสีดวงทวารที่มีเลือดออก วิธีนี้จะไม่เหมาะสำหรับกรณีที่มีริดสีดวงหลายตำแหน่ง เพราะอาจไม่ได้ผลดีเท่ากับการรัดยาง

การรักษาริดสีดวงทวารภายใน (แบบผ่าตัด)

1. การผ่าตัดมาตรฐาน การผ่าตัดในกรณีที่ริดสีดวงทวารไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่น ๆ จะทำการตัดก้อนริดสีดวงออกและเย็บแผล การผ่าตัดใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมงและต้องนอนพักฟื้นในโรงพยาบาลประมาณ 1-2 วัน จากนั้นสามารถพักที่บ้านได้ โดยระมัดระวังการออกกำลังกาย
2. การรักษาด้วยเลเซอร์ วิธีการนี้เป็นการใช้เลเซอร์ในการทำลายริดสีดวง โดยไม่ต้องผ่าตัดทวารหนักโดยตรง ขนาดรอยเจาะจะประมาณ 2-3 มิลลิเมตร หลังจากการรักษาด้วยเลเซอร์ผู้ป่วยจะไม่ต้องพักฟื้นนาน และสามารถกลับไปทำกิจวัตรประจำวันได้ปกติ
3. เครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติ วิธีนี้ใช้เครื่องมือที่ใช้แล้วทิ้งซึ่งมีความสะดวกและรวดเร็วในการผ่าตัด มักใช้ในกรณีที่ริดสีดวงทวารภายในไม่รุนแรงและตำแหน่งที่สามารถเข้าถึงได้ง่าย วิธีนี้มักใช้เวลาในการผ่าตัดสั้น และผู้ป่วยสามารถฟื้นตัวได้เร็ว
4. การเย็บหลอดเลือดริดสีดวง การเย็บหลอดเลือดเป็นวิธีที่ทำให้เส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงริดสีดวงหดหรือฝ่อไป วิธีนี้มีความเจ็บน้อยและเหมาะสำหรับผู้ที่ไม่ต้องการทำการผ่าตัดใหญ่ แต่อาจต้องใช้การบล็อกหลังและดมยาสลบก่อนการผ่าตัด

การรักษาริดสีดวงทวารภายนอก

ริดสีดวงทวารภายนอกส่วนใหญ่ไม่รุนแรงและมักหายเองได้ แต่หากเกิดการอักเสบจากการเบ่งอุจจาระหรือการถ่ายหนักบ่อย ๆ ก็อาจต้องการการรักษา การผ่าตัดเป็นวิธีที่ใช้ในกรณีที่มีลิ่มเลือดในก้อนริดสีดวง ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้เมื่อริดสีดวงขยายตัวและกดทับเส้นเลือด ควรเข้ารับการตรวจและรักษากับแพทย์เพื่อให้แน่ใจว่าได้รับการรักษาที่เหมาะสมและปลอดภัย

ริดสีดวงทวาร ป้องกันและบรรเทาได้ หากดูแลสุขภาพอย่างเหมาะสม

การรักษาริดสีดวงทวารเริ่มต้นจากการเข้าใจอาการและเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นการรักษาแบบไม่ผ่าตัดหรือผ่าตัด ควรปรึกษาแพทย์มีประสบการณ์เพื่อให้ได้คำแนะนำที่เหมาะสมกับสภาพอาการของตัวเอง นอกจากนี้ การดูแลสุขภาพ เช่น การหลีกเลี่ยงการเบ่งอุจจาระหรือการรับประทานอาหารที่มีไฟเบอร์สูง ก็สามารถช่วยป้องกันและบรรเทาอาการริดสีดวงทวารได้อย่างมีประสิทธิภาพ