ผึ้งต่อย ปฐมพยาบาลอย่างไรให้ปลอดภัย ไม่เสี่ยงแพ้รุนแรง

แม้ว่าผึ้งจะเป็นแมลงที่ไม่ก้าวร้าวโดยธรรมชาติ แต่หากรู้สึกถูกคุกคามก็สามารถต่อยเพื่อป้องกันตัวได้ ซึ่ง “ผึ้งต่อย” อาจเป็นเพียงอาการบวมแดงทั่วไปในบางคน แต่สำหรับบางราย โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการแพ้จากการโดนผึ้งต่อย อาจส่งผลรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ การเรียนรู้วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้นอย่างถูกต้องจึงเป็นเรื่องสำคัญ เพื่อความปลอดภัยทั้งต่อตัวคุณและคนรอบข้าง

อาการทั่วไปหลังถูกผึ้งต่อย

เมื่อถูกผึ้งต่อย ส่วนใหญ่จะเกิดอาการเฉพาะที่ เช่น

• ปวดแสบ ปวดร้อนบริเวณที่ถูกต่อย
• บวม แดง และคัน
• บางรายอาจพบรอยเหล็กใน (Stinger) ที่ยังฝังอยู่บนผิวหนัง

อาการหลังโดนผึ้งต่อยเหล่านี้มักหายได้ภายในไม่กี่วันหากได้รับการดูแลปฐมพยาบาลอย่างถูกวิธี แต่ในบางกรณี โดยเฉพาะผู้ที่แพ้พิษผึ้ง อาจมีอาการรุนแรง เช่น

• ลมพิษทั่วร่าง
• หน้าบวม ปากบวม
• หายใจลำบาก
• คลื่นไส้ อาเจียน
• ความดันโลหิตต่ำ
• หมดสติ

หากมีอาการดังกล่าว ต้องรีบนำส่งโรงพยาบาลทันที เพราะอาจเกิดภาวะแพ้รุนแรง (Anaphylaxis) ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต

เมื่อถูกผึ้งต่อยขั้นตอนปฐมพยาบาลที่ถูกต้องทำอย่างไร ?

1. เอาเหล็กในออกโดยเร็ว

หลังจากโดนผึ้งต่อย หากยังมีเหล็กในติดอยู่ ให้ปฐมพยาบาลโดยใช้วัตถุแข็ง เช่น บัตรพลาสติก หรือเล็บค่อย ๆ ขูดออกด้านข้าง หลีกเลี่ยงการใช้แหนบหรือบีบออกตรง ๆ เพราะอาจทำให้พิษเข้าสู่ร่างกายมากขึ้น

2. ล้างแผลให้สะอาด

ใช้น้ำสะอาดและสบู่อ่อน ๆ ล้างบริเวณที่ถูกต่อย เพื่อลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ

3. ลดอาการบวมและปวด

ประคบเย็นบริเวณที่โดนผึ้งต่อยครั้งละ 15-20 นาที ช่วยลดอาการบวมและอาการเจ็บปวดได้

4. ทายาหรือกินยาแก้แพ้

สามารถใช้ยาทาแก้แพ้หรือยากลุ่มแอนติฮีสตามีน (เช่น ยาแก้แพ้คลอเฟนิรามีน) เพื่อลดอาการคันและบวม หากไม่แน่ใจควรปรึกษาเภสัชกร

5. หมั่นสังเกตอาการ

ภายใน 30 นาที – 1 ชั่วโมง หลังถูกต่อย ควรเฝ้าดูอาการอย่างใกล้ชิด หากเริ่มมีอาการผิดปกติที่อาจเป็นสัญญาณของการแพ้รุนแรง ต้องรีบไปโรงพยาบาลทันที

ป้องกันไว้ดีกว่าแก้

• หลีกเลี่ยงเข้าใกล้รังผึ้งหรือพื้นที่ที่มีผึ้งจำนวนมาก
• ไม่ควรใช้กลิ่นหอม เช่น น้ำหอม หรือโลชั่นที่มีสารแต่งกลิ่น เมื่ออยู่ในพื้นที่ธรรมชาติ
• หากเห็นผึ้งบินมาใกล้ อย่าโบกมือหรือปัดแรง ๆ เพราะอาจกระตุ้นให้ผึ้งต่อย
• พกยาฉีดอะดรีนาลีน (EpiPen) ติดตัว หากเป็นผู้ที่รู้ตัวว่าแพ้พิษผึ้งอย่างรุนแรง

หลังจากโดยผึ้งต่อยการรู้วิธีปฐมพยาบาลย่างถูกต้อง สามารถช่วยลดความรุนแรงของอาการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่แพ้พิษผึ้ง หากปฏิบัติตามขั้นตอนพื้นฐานนี้ได้อย่างถูกวิธี ก็จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยทั้งต่อตนเองและคนรอบข้างในสถานการณ์ฉุกเฉินได้มากขึ้น และที่สำคัญ หากมีอาการผิดปกติหลังผึ้งต่อย ต้องรีบพบแพทย์โดยเร็วเพื่อความปลอดภัยสูงสุด