Sustainable Design เทรนด์ใหม่ของการออกแบบเพื่อความยั่งยืน

Sustainable Design คือ การออกแบบเพื่อความยั่งยืน ถือว่าเป็นเทรนด์ใหม่ในการตกแต่งอาคารที่อยู่อาศัย เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและสร้างสุขภาวะที่ดีให้แก่ผู้อาศัย

ในปัจจุบัน ได้มีการตระหนักถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมมากยิ่งขึ้น เนื่องจากสัญญาณเตือนจากทางธรรมชาติที่เริ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ เช่น การเกิดสึนามิ น้ำแข็งที่ขั้วโลกกำลังละลาย หรือแม้แต่อุณหภูมิของโลกที่เริ่มสูงขึ้นเรื่อย ๆ ดังนั้น จึงได้มีการออกแบบที่เรียกว่า การออกแบบเพื่อความยั่งยืน Design for Sustainability โดย Sustainable Design นี้ มีเป้าหมายเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม รักษาธรรมชาติ โดยที่ยังส่งผลดีต่อสุขภาพของผู้อยู่อาศัยด้วยเช่นกัน

โดยทุกวันนี้ ได้มี Sustainable Design Architecture เพิ่มมากขึ้น และเข้ามาอยู่ในชีวิตประจำวัน โดยที่หลายคนอาจจะไม่รู้ตัว เช่น การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ การเลือกใช้เฟอร์นิเจอร์จากธรรมชาติ เลือกใช้สีโทนเย็น การออกแบบอาคารให้รับแสงธรรมชาติ รวมถึงการจัดสรรพื้นที่ให้ใช้งานได้อย่างหลากหลาย เป็นต้น

ความหมายของ Sustainable Design 

หลายคนอาจจะสงสัยว่า “Sustainable Design คืออะไร” โดย Sustainable Design คือ การออกแบบที่คำนึงถึงระบบนิเวศ สิ่งแวดล้อม และความยั่งยืนของธรรมชาติ โดยมีเป้าหมายเพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด และสร้างสภาพแวดล้อมที่น่าอยู่ ส่งผลดีต่อสุขภาพของผู้อยู่อาศัย รองรับความเปลี่ยนแปลง และคงอยู่เพื่อมนุษยชาติในรุ่นต่อ ๆ ไปในอนาคต ซึ่งอาจจะใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามา เพื่อช่วยรักษาธรรมชาติให้ได้มากที่สุด

โดยหลักการสำคัญของ Sustainable Design Architecture มีหลายประการ ได้แก่

• การใช้ทรัพยากรอย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการเลือกใช้วัสดุที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม รีไซเคิล และใช้วัสดุเหลือใช้จากงานก่อสร้างอื่น
• การประหยัดพลังงาน ด้วยการออกแบบอาคารให้ประหยัดพลังงาน ใช้งานแสงธรรมชาติ ระบายอากาศตามธรรมชาติ และติดตั้งระบบพลังงานหมุนเวียน
• การจัดการน้ำอย่างยั่งยืน โดยออกแบบระบบน้ำที่ใช้น้ำอย่างมีประสิทธิภาพ เก็บน้ำฝน และบำบัดน้ำเสีย
• การรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ ด้วยการออกแบบพื้นที่ให้เหมาะกับสัตว์ป่าและพืชพรรณในท้องถิ่น
• การมีส่วนร่วมของชุมชน โดยออกแบบพื้นที่ที่ตอบสนองความต้องการของชุมชน และส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างผู้อยู่อาศัย
  
  

ซึ่ง Sustainable Design เป็นแนวทางการออกแบบที่สำคัญ ในการแก้ไขปัญหาวิกฤตการณ์สิ่งแวดล้อม ช่วยให้โลกของเราน่าอยู่ขึ้น และสร้างอนาคตที่ยั่งยืนสำหรับคนรุ่นต่อไป เรียกได้อีกอย่างว่า การออกแบบเพื่อความยั่งยืน Design for Sustainability

ตัวอย่าง Sustainable Design ที่สามารถทำได้จริง 

อย่างที่ทราบดีว่า Sustainable Design คือ การออกแบบเพื่อความยั่งยืน แล้วคำถามต่อมาว่า “เราจะสามารถประยุกต์ได้อย่างไร?” หรือ “Sustainable Design มีอะไรบ้าง” โดยจะขอยกตัวอย่างที่เกี่ยวข้องกับที่อยู่อาศัย ดังนี้

ออกแบบอาคารให้รับแสงธรรมชาติ

พลังงานไฟฟ้าถูกนำมาใช้เพื่อเพิ่มความสว่างในบ้านเรือนเป็นจำนวนมาก ดังนั้น ในมุมมองของ Sustainable Design Architecture ซึ่งออกแบบเพื่อความยั่งยืน จึงเล็งเห็นความสำคัญว่า ควรออกแบบเพิ่มความสว่างภายในบ้านเรือนด้วยแสงธรรมชาติแทนการใช้หลอดไฟ โดยใช้วิธีต่าง ๆ เช่น

• การเพิ่มจำนวนหน้าต่างหรือประตู เพื่อให้เปิดรับแสงได้มากขึ้น กระจายตามจุดต่าง ๆ ของบ้าน
• การออกแบบประตูหรือหน้าต่างให้สูงและกว้างกว่าเดิม เพื่อรับแสงและลมตามธรรมชาติ
  
  

ซึ่งการมีประตูหรือหน้าต่างเพิ่มขึ้นตามหลัก Sustainable Design นอกจากจะช่วยเพิ่มแสงสว่างจากธรรมชาติแล้ว ยังช่วยให้ภาพรวมของบ้านดูกว้างขวางมากยิ่งขึ้น ลดความอึดอัด เน้นให้เฟอร์นิเจอร์ตกแต่งบ้านเด่นขึ้นอีกด้วย แต่ทั้งนี้ ก็อาจจะทำให้มีลมร้อนเข้ามาได้ ก็สามารถแก้ปัญหาได้ด้วยการติดตั้งผ้าม่านบาง ๆ อีกชั้น
 

ติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์

Sustainable Design อีกแบบที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก คือ การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ เพื่อใช้พลังงานไฟฟ้าจากแสงแดดทดแทนจากการใช้ไฟฟ้า ด้วยการใช้แผงโซลาร์เซลล์เก็บพลังงานแสงแดดในช่วงกลางวัน แล้วเปลี่ยนมาให้พลังงานไฟฟ้าในเวลากลางคืน ช่วยให้แต่ละบ้านประหยัดค่าไฟได้มากขึ้นในแต่ละเดือน ตลอดจนช่วยลดมลพิษและการใช้ทรัพยากรจากสิ่งแวดล้อมได้อีกด้วย

ทั้งนี้ ใน Sustainable Design Architecture จะต้องคำนึงถึงการออกแบบติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ให้ดี ไม่ว่าจะเป็นทิศทาง, องศา, ขนาดพื้นที่, ร่มเงา และระบบไฟฟ้า โดยสามารถติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ได้หลากหลายที่ ได้แก่ บนหลังคาบ้าน, บนโรงจอดรถ รวมถึงบนพื้นดิน

ออกแบบพื้นที่สีเขียว

Sustainable Design คือ การออกแบบเพื่อรักษาธรรมชาติให้ได้มากที่สุด ดังนั้น อีกแนวทางหนึ่ง คือ การเพิ่มพื้นที่สีเขียวภายในบ้าน สำหรับผู้มีบ้านเดี่ยวหรือมีอาณาเขตรอบ ๆ บ้าน อาจจะปลูกต้นไม้ จัดทำสวนหย่อมเล็ก ๆ ภายในบ้านได้ หรือสำหรับผู้อาศัยในคอนโดหรือมีพื้นที่จำกัดก็อาจจะเลือกตกแต่งห้องด้วยต้นไม้ขนาดเล็ก เพื่อช่วยเพิ่มความสดชื่นภายในที่อยู่อาศัย ทำให้สบายตา ลดความเมื่อยล้าทางสายตาจากการทำงานได้เป็นอย่างดี

ซึ่งในการออกแบบพื้นที่สีเขียวอาจจะเลือกใช้พืชพรรณท้องถิ่นที่เหมาะกับสภาพภูมิอากาศ ช่วยลดการใช้น้ำและปุ๋ย ตกแต่งบริเวณรอบ ๆ ด้วยวัสดุจากธรรมชาติ เช่น หิน ไม้ ดิน เพื่อช่วยสร้างบรรยากาศกลมกลืนไปกับธรรมชาติ นับว่าเป็นการตอบโจทย์ของ Sustainable Design ที่ดี

เลือกใช้เฟอร์นิเจอร์จากธรรมชาติ

การเลือกใช้เฟอร์นิเจอร์จากธรรมชาติเป็นอีกแนวทางสำหรับ Sustainable Design เพราะการใช้วัสดุจากธรรมชาติจะช่วยสร้างบรรยากาศให้ความรู้สึกใกล้ชิดกับธรรมชาติมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ยังมีคุณสมบัติแข็งแรง ทนทาน ใช้งานได้อย่างยาวนาน ทำให้ไม่ต้องคอยเปลี่ยนเฟอร์นิเจอร์บ่อย ๆ ลดการสร้างขยะให้กับโลกโดยไม่จำเป็น หรือแม้จะไม่สามารถใช้งานต่อได้แล้ว ก็ยังย่อยสลายง่าย เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังมีรูปลักษณ์สะดุดตา ช่วยให้บ้านดูโดดเด่น อบอุ่น แล้วน่าอยู่มากกว่าเดิม

Sustainable Design Architecture มีหลากหลายประเภทของเฟอร์นิเจอร์จากธรรมชาติ ไม่ว่าจะเป็นเฟอร์นิเจอร์ไม้, หวายหรือไม้ไผ่ ซึ่งนำมาออกแบบจัดทำเป็นโต๊ะ เก้าอี้ เตียง ตู้ ชั้นวางของ หรือโซฟา โดยสามารถนำมาตกแต่งกับบ้านได้ทุกสไตล์ ช่วยให้บ้านดูอบอุ่นน่าอยู่

เลือกใช้โทนสีเย็น สบายตา

การออกแบบเพื่อความยั่งยืน Design for Sustainability ยังรวมไปถึงการเลือกใช้โทนสีในการตกแต่งบ้านพักอาศัยอีกด้วย โดยควรเลือกโทนสีเย็น เช่น สีฟ้าอ่อน สีเขียวอ่อน สีลาเวนเดอร์ สีขาว สีเทาหรือสีเทาอ่อน เพราะช่วยให้มองบรรยากาศภายในบ้านได้อย่างสบายตา ประกอบกับการตกแต่งบ้านด้วยเฟอร์นิเจอร์จากธรรมชาติ ยิ่งเสริมให้เฟอร์นิเจอร์โดดเด่นสะดุดตามากยิ่งขึ้น

ด้วยหลักการของการใช้โทนสีเย็น คือ 

• การสะท้อนแสง ซึ่งสีเย็นสะท้อนแสงได้ดีกว่าสีร้อน ช่วยให้ภายในบ้านดูสว่างขึ้น
• การดูดซับความร้อน โดยสีเย็นดูดซับความร้อนได้น้อยกว่าสีร้อน ช่วยให้ภายในบ้านเย็นขึ้น
• การสร้างบรรยากาศ เพราะสีเย็นสร้างบรรยากาศที่สบายตา ผ่อนคลาย 
  
  

ตามหลักการข้างต้นช่วยตอบโจทย์ของ Sustainable Design ได้เป็นอย่างดี เพราะช่วยประหยัดพลังงาน ลดการใช้พัดลมและเครื่องปรับอากาศ สร้างบรรยากาศที่สบายตา ช่วยให้ผ่อนคลาย ลดความเครียด อีกทั้งยังช่วยให้ภายในบ้านดูกว้างขึ้น เหมาะกับสภาพอากาศร้อน เพราะช่วยให้ภายในบ้านเย็นขึ้น นับว่าเป็นการช่วยเหลือธรรมชาติอีกทางหนึ่ง

จัดสรรพื้นที่ให้ใช้งานได้อย่างหลากหลาย

Sustainable Design แนะนำให้ทุกบ้านออกแบบให้สามารถใช้งานทุกพื้นที่ในบ้านให้เกิดประโยชน์มากที่สุด รวมถึงการเชื่อมต่อแต่ละพื้นที่ภายในบ้าน เป็นการช่วยลดการใช้วัสดุก่อสร้าง ยกตัวอย่างเช่น การออกแบบให้พื้นที่พักผ่อนอยู่ใกล้กับห้องครัว หรือปรับมุมพักผ่อนให้สามารถทำงานได้ เป็นการออกแบบพื้นที่ให้ใช้งานได้อย่างหลากหลาย

โดยมีหลักการสำคัญของ Sustainable Design Architecture คือ

• การออกแบบที่ยืดหยุ่น เพื่อให้สามารถปรับเปลี่ยนการใช้งานได้ง่าย
• การใช้เฟอร์นิเจอร์อเนกประสงค์ ให้มีฟังก์ชั่นการใช้งานหลายอย่าง
• การจัดเก็บของอย่างเป็นระบบ ช่วยให้พื้นที่ดูโล่ง
• การใช้แสงธรรมชาติ ช่วยให้ประหยัดพลังงาน
• การใช้วัสดุที่ยั่งยืน ทนทาน ใช้งานได้ยาวนาน
  
  

จัดการระบบเก็บน้ำฝน

น้ำ ถือว่าเป็นทรัพยากรสำคัญ ซึ่งจำเป็นต้องคำนึงถึงใน Sustainable Design ให้ดี ยกตัวอย่างเช่นการจัดการระบบเก็บน้ำฝน เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ ช่วยลดการใช้น้ำประปา เป็นการประหยัดค่าใช้จ่าย ซึ่งระบบเก็บน้ำฝนมี 2 แบบ คือ แบบใต้ดินและแบบบนดิน เก็บน้ำฝนไว้ เพื่อนำมาใช้ในกิจกรรมประจำวันได้ เช่น รดน้ำต้นไม้, ล้างรถ, ทำความสะอาดบ้าน หรือใช้เป็นน้ำในระบบชักโครกได้ เป็นการใช้น้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติให้เกิดความคุ้มค่ามากที่สุด

แต่ควรคำนึงถึงการออกแบบระบบที่ถูกต้อง เพราะหากออกแบบไม่ดี อาจจะทำให้น้ำฝนปนเปื้อนได้ เช่น การติดตั้งระบบกรองน้ำฝนแบบละเอียด การใช้ถังเก็บน้ำฝนที่มีวัสดุที่ทนทาน หรือการปลูกต้นไม้รอบ ๆ ถังเก็บน้ำฝนดังนั้น จึงต้องคำนึงถึง Sustainable Design Architecture ให้ดี

ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่

สำหรับ Sustainable Design ไม่เพียงแต่ปรับเปลี่ยนรูปแบบการใช้ชีวิต แต่ยังรวมถึงการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ามาช่วยลดการใช้พลังงาน ทรัพยากร และสร้างความยั่งยืนอีกทางหนึ่ง โดยขอยกตัวอย่างเทคโนโลยีสมัยใหม่ เช่น

• ระบบไฟฟ้าอัจฉริยะ โดยควบคุมการใช้ไฟฟ้า ปิดไฟอัตโนมัติ ช่วยประหยัดพลังงานไฟฟ้า
• ระบบควบคุมอุณหภูมิอัจฉริยะ จะควบคุมอุณหภูมิภายในอาคารด้วยเซนเซอร์ เพื่อช่วยประหยัดพลังงาน
• ระบบน้ำอัจฉริยะ โดยควบคุมการใช้น้ำ ตรวจจับน้ำรั่ว ช่วยประหยัดน้ำ
• วัสดุก่อสร้างอัจฉริยะ เป็นวัสดุที่มีประสิทธิภาพสูง ทนทาน ใช้งานได้นาน ช่วยลดการใช้พลังงาน
• เทคโนโลยีการเกษตรอัจฉริยะ จะช่วยควบคุมการใช้น้ำ ปุ๋ย ยาฆ่าแมลง ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิต ลดการใช้ทรัพยากรที่ไม่จำเป็น
  
  

สรุปเกี่ยวกับ Sustainable Design

Sustainable Design คือ การออกแบบที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม และความยั่งยืนของธรรมชาติ เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมให้น้อยที่สุด พร้อมทั้งส่งผลดีต่อสุขภาพของผู้อยู่อาศัย ยกตัวอย่างของการออกแบบเพื่อความยั่งยืน Design for Sustainability เช่น การออกแบบอาคารให้รับแสงธรรมชาติ ออกแบบพื้นที่สีเขียว ติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ เลือกใช้เฟอร์นิเจอร์จากธรรมชาติ หรือโทนสีเย็น จัดสรรพื้นที่ให้ใช้งานได้อย่างหลากหลาย การจัดการระบบเก็บน้ำฝน รวมถึงการใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่